Verklarende woordenlijst
Hits: 22454
Verklarende woordenlijst
A cheval
Dit is het geval als één van de aan te spelen ballen exact op de
krijtstreep ligt van een zone waar 'entré' en 'de dans' gelden.
Aanvangsstoot, acquitstoot
De aanvangsstoot, ook wel acquitstoot genoemd, moet van rood
gespeeld worden. Bij elke partij liggen de ballen op de acquitten als
de partij aanvangt. De rode bal op het bovenacquit.
De bal van de tegenstander op het beneden acquit. De speelbal op het
linker- of rechteracquit.
Op het 'kleine' biljart liggen de acquitten op 0,575 m van de banden.
De zijacquitten liggen op 0, 15 m van het benedenacquit.
Amortiseren
De speelbal wordt geheel of gedeeltelijk geremd gespeeld. De afstoot ligt
op of iets onder de hartlijn van de stootbal. Een veel toegepaste stootvorm
bij het rappelleren.
Anker
Een vierkante belijning aan het einde van een kaderlijn bij de band.
De lengte van één zijde is 0,178 m. In het anker gelden dezelfde beperkingen
als in een kadervak.
Arbiter
De persoon welke zelfstandig een biljartwedstrijd leidt.
Acquitstoot
Zie aanvangsstoot.
Biljarderen, doorduwen
De pomerans raakt nog steeds de stootbal, op het moment dat de stootbal
in contact komt met de tweede bal. Dit wordt ook wel doorduwen genoemd.
Carambole
Met de pomerans de stootbal zodanig één keer spelen, dat uit die beweging
de tweede en derde bal ook geraakt woorden door de stootbal.
Carotte
De tegenstander bewust een moeilijke positie achterlatend, als de poging
tot caramboleren niet zou gelukken.
Dedans
Een term welke wordt gebruikt bij het kaderspel.
Hij geldt tevens voor de hoekvakken welke op 17 centimeter van de banden
getekend zijn bij het libre spel. Als de twee aanspeelballen in een
kadervak komen is dit entré. De speler mag dan een carambole maken in
deze zone. De arbiter vermeldt na het maken van de carambole 'de dans'.
Na deze positie dient minstens één aanspeelbal buiten de zone te geraken.
Gebeurt dit niet dan is de carambole niet geldig. Zie ook 'entré', 'rentré'
en resté dedans'.
Doorschieten
De speelbal wordt duidelijk boven de hartlijn afgestoten. De extra rotatie
van de speelbal maakt het mogelijk om speelbal en geraakte bal bijna in
dezelfde richting te laten voortbewegen. De afstoothoogte is een bepalend
gegeven voor de impuls van voortbewegen van de stootbal.
Doorduwen
Zie biljarderen.
Drive
Een overtuigde gelijkmatige dwingende afstoot. Je speelt de pomerans als
het ware door de stootbal heen. Het terugnemen van de sterke voortbeweging
is enigszins vertraagd.
Dwangstoot
De speelzorg ligt zo sterk bij de tweede bal, dat de zekere carambole daardoor
minder absoluut is.
Effect
Een andere beweging dan zuiver rollen. (Eén omwenteling is gelijk aan de
omtrek van de speelbal.) Zuiver rollen vindt plaats als beheerst wordt
afgestoten op ongeveer 1 centimeter boven de hartlijn.
Eitje
Zie schietje.
Entré
De beide ballen liggen in eenzelfde kadervak, zonder dat er in dat vak een
carambole is gemaakt. In het tweestootskader mag één carambole worden
gemaakt, zonder dat een bal het vak moet verlaten. Zie ook 'de dans', 'rentré'
en 'resté de dans'.
Gemiddelde, moyenne
Het gemiddelde (moyenne) kan berekend worden door het aantal caramboles
te delen door het aantal beurten, dat daarvoor nodig was.
Kader
Spelsoorten waarbij, door getekende vakken op het laken, beperkingen
worden opgelegd aan het caramboleren.
Ketsen
Wanneer de contactvlakken tussen pomerans en stootbal te gering van
oppervlakte zijn, glijdt de keutop van de bal af. Een ketsvlak wordt
glad en moet opnieuw van krijt worden voorzien. Bij een kets wordt bijna
altijd de speelbal ook geraakt door het bakelieten of houten gedeelte van
de keu.
Dit is dus een touché.
Keu
Een merendeels houten stok uit één of meerdere delen samengesteld,
waarmee de stootbal in beweging wordt gebracht. (Tegenwoordige zijn er
ook metalen en glasfiber keuen.) Het topeinde varieert in dikte tussen
een doorsnede van 10 tot 12 millimeter. Het ondereinde van de moderne
keu heeft een doorsnede van ongeveer30 millimeter. De balans ligt zeer
dicht op éénderde van het ondereind, gelet op de totaallengte van de keu.
Keuvoering
De wijze waarop de keu gehanteerd wordt. De licht gebogen voorarm, de
nagenoeg haakse situatie bij boven en onderarm, de soepele polsbeweging
en een stabiele lichaamshouding, vormen zeer belangrijke onderdelen van
een houding, waarin de keuvoering zichtbaar wordt. Omvat de keu volledig
met de hand, zonder spierspanning in de grip. De ogen hebben, elk aan
een kant van de keulijn, een bepalende functie in het behouden van overzicht
en het bepalen van mik- en raakpunt.
Kleine zone
Het gebied tussen de korte band en het boven- of benedenacquit.
Konijn, zwijntje
Een carambole die op onverwachte wijze tot stand komt uit een situatie die
mis leek te lopen. Dergelijke caramboles worden ook wel aangeduid als
'uit het boekje'.
Krijt
Een (meestal) blauw kalkblokje, beplakt met papier. De afgestreken
kalkpoeder ruwt het oppervlak van de pomerans. Een goed krijtje mag
niet te vet en niet te droog zijn.
Liften
Het heffen van de keu met de achterhand, om een bal dieper te kunnen
bespelen dan de omstandigheden bij vlakke bespeling toelaten.
Makkie
Zie schietje.
Massé
Met een sterk gelifte achterhand spelen van de stootbal. De persing op de
stootbal laat de bal een voorwaartse curve maken.
Matchtafel
Een biljarttafel met een speelvlak binnen de banden van 284,5 X 114,25
centimeter.
Mikpunt
De plek waar bal één naar toe gestoten wordt, om vandaar van richting te
veranderen en naar bal drie te bewegen om te caramboleren.
Moyenne
Zie gemiddelde.
Nastoot
De deelnemers aan een partij of wedstrijd is een gelijk aantal beurten
toegestaan. Is de speler die van acquit ging, uit, dan heeft de tegenstander
recht op een gelijkmakende beurt, óók van acquit.
Partijlengte
Het aantal caramboles dat een speler moet maken om als winnaar van een
partij te gelden. (Mits de tegenstander de mogelijke nabeurt niet benut om
zijn partij ook uit te maken.)
Piqué
Een trekstootvorm met een nagenoeg verticale stand van de keu.
In deze stootvorm beweegt de stootbal zich voorwaarts. De bal keert terug,
nadat de tweede bal geraakt is.
Pomerans
Een stukje leer dat op de keutop is gelijmd of geschroefd. De pomerans
heeft een vloeiende bolvorm. De meest gangbare middellijn ligt rond de
11 millimeter. De veerkracht moet plaatsvinden in de stootrichting.
Een zachte zijkant kun je met een vochtige vinger bijwerken, om overhangen
tegen te gaan.
Rappelleren
Je bespeelt de stootbal zodanig, dat de aangespeelde tweede bal goed terugkeert
en een kleine hanteerbare verzameling.
Rentré
Als na 'dedans' één van de aan te spelen ballen het kadervak heeft verlaten
en hier weer opnieuw in terecht komt. De arbiter dient dit altijd te melden
met 'rentré'.
Zie ook 'entré', 'dedans' en 'resté dedans'.
Resté dedans
Als de speler na de melding 'de dans' een carambole maakt zonder dat tenminste
één van de aan te spelen ballen buiten het kadervak geraakt. De arbiter dient
dit altijd te melden met 'Resté dedans'.
Rollijn
De aanduiding van de richtingen waarin de ballen zich bewegen na de afstoot
op bal één.
Schietje, makkie, eitje
Een zeer goede en makkelijk uit te voeren speelbare situatie, waaruit eigenlijk
altijd een carambole voortkomt.
Schommelen
Het afwijken van de ballen in de rollijnen. De oorzaken kunnen liggen in de
kwaliteit van het gebruikte materiaal.
Slip
Een versterkte invloed van het balgewicht en de afzwakking van het
gehanteerde effect. Soms is de gewenste uitwerking op bal 2 dan te gering.
Speelbal
Een witte bal, met of zonder stip, waarmee je de gehele partij speelt.
Tegenwoordig wordt de witte bal met stip ook wel vervangen door een gele bal.
Speellijn
Het leesbare model van speellijnen, waaraan de speler kan terugzien of zijn
bedoeling vin de bespeling van een situatie zichtbaar werd.
Spelsoorten
Klein biljart: libre bandstoten, driebanden, kader 38/2, kader 57/2
(zonodig met ankers)
Groot biljart : libre, bandstoten, driebanden, kader 47/2, kader 47/1,
kader71/2 (zonodig met ankers), triatlon, pentatlon (vijf spelsoorten),
kunststoten (billard artistique)
Tafelbiljart
Biljarts met een speelvlak van minder dan 2,00 X 1,00 m. De tafelmaat
1,80 X 0,90 m noemen we ook wel een kamerbiljart. De maatverhouding
kan teruglopen tot 1,20 X 0,60 m. Sommige producenten van kamerbiljarts
maken de tafels op leiplaat en hanteren een normale bandhoogte.
Daardoor kan er met gewonen balmaten gespeeld worden.
Touché
De bal(len) anders dan reglementair toegestaan aanraken, in beweging
brengen of bespelen.
Trekken
Vanaf de afstootlijn stoten beide spelers hun toegewezen bal kaatsend naar
de bovenste korte band. De speler van wie de bal het dichtst bij de korte
band terugkeert mag bepalen wie er moet beginnen met de acquitstoot.
Beide ballen dienen gespeeld te zijn alvorens er één de bovenste korte band
raakt. Tevens dienen beide ballen aan dezelfde zijde van de middenacquitten
te blijven als dat zij lagen voor het bespelen. Indien een bal niet aan deze
voorwaarden voldoet mag de tegenstander bepalen wie er begint ongeacht
welke bal het dichtst bij de korte band terugkeerde.
Trekstoot
Het bespelen van de stootbal onder de hartlijn. De bedoeling is om, na het
raken van de tweede bal, de speelbal om te laten keren van de gevolgde
rolrichting.
Wedstrijdkalender
Een datalijst waarop is aangegeven welke kampioenschappen in het komende
biljartseizoen worden verspeeld.
Zeilen
De curve in de rollijn van bal één. Deze curve wordt veroorzaakt door het
hanteren van veel effect in een lange aanspeellijn naar bal twee.
Zwijn(tje)
Zie konijn.